Relato dunha experiencia centrada na formulación de hipóteses sobre a condutividade humana e a comprobación das mesmas. Esta experiencia forma parte dun proxecto máis amplo desenvolvido entre xaneiro e xuño de 2021 sobre O Noso Corpo.
- Finalidade: Explorar o noso corpo, descubrir a súas características, experimentar a nosa condutividade. Formularse interrogantes, promover a curiosidade das crianzas e buscar respostas a situacións cotiás.
- Onde, Quen e Cando: No CEIP de Pedrouzos, co grupo de 5 anos (6º de EI) e a súa titora Susana Penabad, en marzo de 2021.
- Como: Preguntándonos, expresándonos, formulando hipóteses e comprobándoas, intercambiando ideas e anécdotas, analizando os resultados e refutando ou validando as hipóteses realizadas, buscando respostas e xustificación aos resultados obtidos.
Relato da Experiencia
Comezamos, como é habitual nesta aula, configurando un espazo no que escoitar a voz do alumnado: a aula convértese nun espazo de expresión onde flúe unha conversa e reflexión ao redor da electricidade.
Que sabemos da electricidade? As respostas aluden a cables, cambras, luz, funciona a TV e outros aparellos, enerxía, tubos, molinos de vento, enchufes, motores e turbinas. Falamos dos perigos das fontes de corrente eléctrica, de experiencias (como a de meter os dedos no enchufe) e comportamento responsable coa electricidade.
Avanzamos a conversa e introducimos a bioelectricidade -neuronas e dendritas-, a necesidade de enerxía e a posibilidade de que o noso corpo conduza a electricidade.
- Almu: Vós credes que o noso corpo pode conducir electricidade? Non vos pasa ás veces que tocades a alguén e dá cambra?
- Nena: si, eso es una chispita de calor del sol.
Aí abordamos a electricidade estática que, nos contan, experimentan no tobogán de plástico do patio:
- Neno: sí, cuando nos tiramos por el tobogán pasa
- Nena: si, cando dá o sol, que ten enerxía.
[Transcrición da conversación literal recollida por Susana]
Tras a conversa realizamos hipóteses sobre a condutividade humana: o noso corpo ten electricidade? Condúcea? Todo o corpo conduce electricidade na mesma intensidade? Algunhas nenas e nenos comezan a pensar e poñer en común que partes do corpo poden conducir electricidade: mans, barriga, brazos…
Anotamos as hipóteses emerxidas na aula.
É momento de comprobalas.
Probamos as nosas hipóteses coa placa Makey, en grupos de 5. Catro crianzas conéctanse ás diferentes conexións da placa, e unha conéctase a Terra. Esta última crianza será a que teña a función de abrir e pechar o circuíto tocando ás súas compañeiras conectadas á placa. Cando se produce o contacto entre dous condutores se pecha o circuíto, circulando a corrente eléctrica, que xera o sinal que se comunica á computadora. No noso caso ese sinal será un son. Probamos a tocar a fronte, as mans, a cara… O alumnado observa, abraiado, como soan as compañeiras. Todas estas partes do corpo son condutoras de electricidade e, por tanto, xeran o sinal ao pechar o circuíto.
A medida que imos probando as hipóteses previas comezan a xurdir hipóteses novas, máis específicas: haberá algunha parte do corpo que non conduza (coa intensidade coa que o fai a pel)? Empezan a contribuír con respostas:
- Cabeza
- Dedos
- Las orejas y los dientes
- Non, por todo fai calambre se fai sol
- Y la nariz, tampoco
Probamos as orellas. SI obtemos un sinal en forma de son, o que significa que se pechou o circuíto, polo tanto SI permitiron a circulación da corrente eléctrica.
Unha das nenas tralo observado realiza unha nova hipótese: o pelo, porque o que é pel conduce todo. Probámolo: certamente o pelo: “no soa!!” (Ten maior resistencia eléctrica e non pecha o circuíto). Lanzan unha nova hipótese e deducen que os dentes tampouco conducen, pero coa COVID-19 non podemos comprobar dita hipótese. Logo engaden: as cellas! E comezan a dicir outras partes que conteñen pelo.
Tras a comprobación de hipóteses a mestra pregunta cal é o funcionamento do que vivimos hoxe na aula:
- Nena: porque está enchufado, después del ordenador a la música. Y va a los altavoces para que suene.
- Susana: pero que pasaba co noso corpo?
- Nena: que tiene electricidade, por eso funciona (a placa).
- Susana: alguén máis quere explicar o que pasou?
- Neno: o noso corpo transmite electricidad
- Susana: e entón cando nos tocabamos…?
- Neno: sonábamos!
Finalmente, cabe sinalar a conclusión á que chegaron as crianzas tras refutar e validar as hipóteses formuladas. Pregúntolles: por todo o corpo sonabamos?
- Nena: pois, non transmite (conduce) o pelo, as cellas, os dentes… todas as cousas que non sean carne non soan.
- Outro engade: las mascarillas tampoco!
Valores extraídos:
- As crianzas sitúanse no centro do proceso educativo, onde se escoita a súa Voz.
- Traballando por Proxectos e co Método Científico promóvese o cuestionamento, a curiosidade e o interese por atopar respostas a través da investigación, experimentación e o xogo.
- O recurso empregado (placa Makey) permite ás propias crianzas comprobar as súas hipóteses, verificándoas ou refutándoas e dando pé a crear outras novas.
Licenza
Este obra está baixo unha licencia de Creative Commons Reconocimiento-CompartirIgual 4.0 Internacional.